W erze cyfrowej wiele spraw załatwiamy przez Internet. To właśnie w sieci robimy zakupy, zarządzamy finansami, komunikujemy się. To ogromna wygoda, ale i… spore ryzyko. Cyberprzestępczość rośnie z roku na rok. Z danych CERT Polska wynika, że tylko w 2023 roku zgłoszono ponad 320 tysięcy incydentów cyberbezpieczeństwa. A to wierzchołek góry lodowej, bo wiele osób wciąż nie wie, jak i gdzie zgłosić cyberprzestępstwa.
W tym wpisie pokażę Ci:
- jakie formy przybiera cyberprzestępczość,
- gdzie dokładnie zgłosić oszustwo internetowe,
- co warto przygotować przed zgłoszeniem,
- jak wygląda dalsza procedura i jak się zabezpieczyć w przyszłości.
Czym jest cyberprzestępczość i dlaczego warto ją zgłaszać?
Cyberprzestępczość to wszelkie działania przestępcze prowadzone za pomocą technologii – najczęściej przez Internet. Może dotyczyć zarówno osób prywatnych, jak i firm czy instytucji.
Dlaczego zgłaszać cyberprzestępstwa?
- By ograniczyć straty (np. odzyskać dostęp do konta lub zablokować przelew).
- By pomóc służbom ścigania namierzyć przestępców.
- By chronić innych – zgłoszenie może pomóc zidentyfikować nową kampanię phishingową czy zagrożenie.
Najczęstsze formy cyberprzestępczości
Oto typowe przykłady incydentów, które warto zgłaszać:
- Phishing – fałszywe wiadomości e-mail/SMS podszywające się pod bank, urząd, firmę kurierską.
- Ransomware – złośliwe oprogramowanie, które szyfruje dane i żąda okupu.
- Oszustwa zakupowe – fikcyjne sklepy, fałszywe ogłoszenia na OLX, Vinted itp.
- Kradzież tożsamości – np. wykorzystanie Twoich danych do zaciągnięcia pożyczki.
- Przejęcie konta – bankowość elektroniczna, social media, e-mail.
- Ataki DDoS lub włamania do systemów IT – najczęściej dotyczą firm i instytucji.
Gdzie zgłosić oszustwo internetowe?
Zgłoszenie cyberprzestępstwa zależy od tego, kim jesteś i czego dotyczy incydent. Oto najważniejsze instytucje:
Gdzie zgłosić cyberprzestępczość – poradnik dla osób prywatnych
- Policja
Zgłoszenia możesz dokonać:- osobiście na komisariacie (koniecznie z dokumentacją: zrzuty ekranu, wiadomości),
- elektronicznie przez platformę ePUAP.
- CERT Polska (CSIRT NASK)
To krajowy zespół reagowania na incydenty komputerowe.- Zgłoszenie online: https://incydent.cert.pl
- Możesz zgłosić phishing, fałszywe sklepy, oszustwa w sieci.
- Urzędy i instytucje branżowe:
- Rzecznik Finansowy – w przypadku oszustw bankowych: https://rf.gov.pl
- UODO – jeśli Twoje dane osobowe zostały naruszone: https://uodo.gov.pl
Gdzie zgłosić cyberprzestępczość – poradnik dla firm i instytucji
- CSIRT NASK
Dla operatorów usług kluczowych i firm z sektora prywatnego.- Kontakt: https://csirt.nask.pl
- CSIRT GOV (ABW)
Dla instytucji publicznych i rządowych.- Zgłoszenia: https://csirt.gov.pl
- CSIRT MON
Zgłoszenia z sektora wojskowego i obronnego.- Więcej informacji: https://csirt.mon.gov.pl
- UODO
Jeśli firma padła ofiarą ataku i doszło do wycieku danych – masz 72 godziny na zgłoszenie naruszenia RODO. - Zewnętrzny dostawca IT
Jeżeli korzystasz z outsourcingu IT – zgłoś incydent do firmy obsługującej Twoje systemy. Wsparcie może obejmować odzyskiwanie danych, analizę zagrożeń, zabezpieczenie infrastruktury.
Co przygotować przed zgłoszeniem?
Zanim zgłosisz cyberprzestępstwo, zgromadź jak najwięcej danych, które ułatwią identyfikację sprawcy:
- Opis incydentu (kiedy, jak, co się stało).
- Zrzuty ekranu, podejrzane wiadomości, e-maile, linki.
- Dane techniczne (adres IP, logi systemowe – jeśli dostępne).
- Informacje o Twoich działaniach (czy kliknąłeś link, zainstalowałeś coś itp.).
W przypadku firm – warto, aby zgłoszenie przygotował administrator systemów IT lub osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo.
Co dzieje się po zgłoszeniu?
W zależności od instytucji i charakteru incydentu możesz spodziewać się:
- potwierdzenia zgłoszenia i prośby o dodatkowe informacje,
- blokady złośliwej domeny lub IP przez CERT,
- kontaktu z policją lub prokuraturą (jeśli to poważne przestępstwo),
- pomocy technicznej lub konsultacji (szczególnie ze strony CSIRT i firm IT),
- w przypadku RODO – oceny ryzyka i zaleceń, co do dalszych działań.
Warto zachować cierpliwość – procedury mogą potrwać kilka dni lub tygodni.
Jak się zabezpieczyć na przyszłość?
Nie ma 100% ochrony, ale kilka podstawowych zasad zmniejszy ryzyko:
- Regularnie aktualizuj oprogramowanie i systemy.
- Korzystaj z dwuetapowej weryfikacji – szczególnie w bankowości i social media.
- Uważaj na podejrzane wiadomości i linki.
- Szkol pracowników z cyberbezpieczeństwa.
- Zlecaj audyty bezpieczeństwa IT – jeśli prowadzisz firmę.
Podsumowanie: nie bądź bierny!
Cyberprzestępczość dotyka dziś niemal każdego. Zgłaszanie incydentów to nie tylko sposób na odzyskanie utraconych danych czy pieniędzy, ale także realny wkład w budowanie bezpieczniejszej sieci. Nawet jeśli atak wydaje się „niewielki” – warto go zgłosić. To może uchronić innych przed poważnymi stratami.